clip_image002.jpg

संसद मेँ दंगे… होते ही रहते हैँ ना!

In Culture, English, Hindi, History, Learning, Politics, Word Power by Arvind KumarLeave a Comment

वर्ड पावर – word power

स्पीकर या अध्यक्ष के आदेशोँ को न मानना, सभा भवन के केंद्र तक घुस जाना, काग़ज़ोँ के परखचे उड़ाना, नारे लगाना, होहल्ला करना, हाथापाई करना, एक दूसरे के कपड़े फाड़ना… और तो और वोट के बदले नोटोँ के आरोप की घिनौनी नुमाइश भी…

प्रतिनिधि सभा, विधायिका, लैजिस्लेचर, संसद, विधायिका, विधान परिषद, जो भी कहो, बात एक ही है. जनता द्वारा चुने प्रतिनिधियोँ की क़ानूनी तौर पर संस्थापित सभा. इसे कांग्रेस भी कहते हैँ, सीनेट भी, पार्लियामैँट भी… संसद एकसदनीय, द्विसदनीय और त्रिसदनीय — कई तरह की होती हैँ. भारत मेँ राष्ट्र और राज्य स्तर पर द्विसदनीय प्रतिनिधि सभाएँ हैँ.

ये विचार विमर्ष करती हैँ, क़ानून भी बनाती हैँ, और हाँ…

जब मामला पेचीदा हो, सदस्योँ मेँ भारी मतभेद हो, उन्हेँ देश के या निजी हितोँ पर आँच आती लगे, तो स्पीकर या अध्यक्ष के आदेशोँ को न मानना, सभा भवन के केंद्र तक घुस जाना, काग़ज़ोँ के परखचे उड़ाना, नारे लगाना, होहल्ला करना, हाथापाई करना, एक दूसरे के कपड़े फाड़ना… और तो और वोट के बदले नोटोँ के आरोप की घिनौनी नुमाइश भी…

clip_image002

भारतीय संसद मेँ नोट….

 

यह सब भी जन प्रतिनिधि करते आ रहे हैँ… हमारे यहाँ इस के सैकड़ों उदाहरण हैँ. रोम की प्राचीन संसद मेँ जूलियस सीज़र की हत्या इस का ऐतिहासिक लोमहर्षक प्रमाण है. इस घटना पर आधारित विलियम शैक्सपीयर का नाटक विश्वज्ञात है. मैँ ने इस का जो काव्यानुवाद किया था, श्री इब्राहिम अल्काज़ी के निर्देशन मेँ उस का मंचन हुआ था…992-93 मेँ.

clip_image004

बहस मुबाहसा मारीपट दंगे… केवल हमारी संसद मेँ नहीँ होते. संसदोँ मेँ इस का इतिहास पुराना है. ईसा से 44 साल पहले रोम की सीनेट मेँ जूलियस सीज़र के घनिष्ठ और विश्वसनीय मित्र ब्रूटस के नेतृत्व मेँ सीज़र की हत्या कर दी. चकित सीज़र के मुँह से बस इतना निकला— यह तू मनमीत? Et tu Brute?

 

 

यही नहीँ, संसदोँ मेँ चुटकुले भी सुनाए जाते हैँ, शेरोशायरी भी, और संगीत भी. दाग़धब्बों से लदा, कुरूप बदबूदार स्वभाव से क्रूर और निर्दय, मातृघाती नीरो कलाप्रेमी भी कम नहीँ था. मशहूर है एक तरफ़ रोम जल रहा था दूसरी तरफ़ लापरवाह नीरो हार्प बाजा बजा रहा था. सांसद उस के संगीत पर मुग्ध होने को विवश थे… जैसे नीचे के चित्र मेँ..

clip_image006

ईसा से 68 साल बाद… यानी सीज़र की हत्या के लगभग 25 साल बाद क्रूर नीरो रोम का सम्राट था… संगीत का शौक़ीन… और सांसद उस की धुनें सुन कर मन ही मन लिर धुनते थे, लेकिन ऊपरी तोर पर झुक कर नीरो की कला की तारीफ़ करते थे… मरहबा! मरहबा!! मरहबा!!!

 

 

ख़ैर ये तो हुईँ इधर उधर की बातें… अब देखते हैँ कुछ शब्दावली संसद के बारे मेँ, मंत्रालयोँ के बारे मेँ… कहीँ कहीँ संसद के स्थानीय नाम के बाद है ब्रैकेट मेँ उस के देश का नाम.

 

parliament etc

संसद आदि

 

parliament n Bundestag (Germany), chamber, Congress (USA), Diet (Japan), Duma (Russia), elected body for state affairs, legislature, national assembly, national congress, Reichstag (Germany), Supreme Soviet (Russia), ++constitution assembly, ++legislative council, ++lower house, ++royal court, ++upper house, ++law, ++ministry, ++session, ++voter.

संसद सं कांग्रेस (संराअ), डायट (जापान), ड्यूमा (रूस), पार्लमैँट, पार्लियामैँट, बुंडेस्टैग (जर्मनी), राष्ट्रीय निर्वाचित प्रतिनिधि सभा, रीखस्टाड (जरमनी), सभा, सुप्रीम सोवियत (सोवियत संघ), ++दरबार, ++राज्यसभा, ++लोकसभा, ++विधान परिषद, ++संविधान परिषद, ++अधिवेशन, ++मंत्रालय.

 

member of parliament n Congressman, deputy, duly constituted representatives, Member of Congress, MP, parliamentarian, senator, ++courtier, ++delegate, ++legislator, ++political leader.

सांसद सं ऐमपी, कांग्रेसमैन, डेपुटी, पार्लमैँटेरियन, मैँबर आफ़ पार्लिमैँट, संसद सदस्य, सीनेटर, ++दरबारी, ++प्रतिनिधि, ++राजनेता, ++विधायक.

 

Upper House n Bundesrat (Austria), House of Lords (Britain), House of Peers (Japan), Legislative Council (New Zealand), Rajya Sabha, Senate (USA), Union Council (Russia), upper chamber.

राज्यसभा सं अपर हाउस, उच्चजन सदन (जापान), उच्चसदन, बंडैस्राट (आस्ट्रिया), संघीय कौंसिल (रूस), सीनेट (संराअ), हाउस आफ़ लार्ड्स (ब्रिटेन).

 

lower house n chamber, congress, House of Commons (UK), House of Representatives (USA), Loksabha, lower chamber, The House (USA).

लोकसभा सं द हाउस (संराअ), निम्नसदन, प्रतिनिधि सभा (संराअ), लोअर हाउस, हाउस आफ़ कामंस (ब्रिटेन), ++संसद.

 

legislative council n council, legislative assembly, state assembly.

विधान परिषद सं कांसिल, धारासभा, परिषद, लैजिस्लेटिव असैंबली, लैजिस्लेटिव कौंसिल, विधानिका, विधायिका, व्यवस्थापिका, व्यवस्थापिका समिति, सभा.

 

assembly house n

विधान सौध सं

 

constitution assembly n assembly to frame constitution.

संविधान परिषद सं कांस्टिट्यूशन असैंबली, विधान परिषद, विधान सभा, संविधान निर्मात्री सभा, संविधान सभा.

 

assembly member n assemblyman, councillor, member of legislative assembly, MLA (abb).

परिषद सदस्य सं ऐमऐलए, कांसिलर, पार्षद, विधायक, व्यवस्थापक, सभासद.

 

backbencher n nonleading member.

बैकबैंचर सं अप्रमुख पार्षद, अप्रमुख सदस्य, अप्रमुख सांसद.

 

presiding officer n speaker, ++chairman.

सदन संचालक सं अध्यक्ष, सदन अध्यक्ष, स्पीकर, ++सभापति.

 

leader of the house n floor leader.

सदन नेता सं सत्ता पक्ष नेता.

 

leader of opposition n

विपक्ष नेता सं लीडर आफ़ अपोज़ीशन, विपक्षी नेता, विरोधी पक्ष नेता.

 

division of house n ++call issued to party members, ++casting vote.

मत विभाजन सं संसद मेँ मतदान, ++निर्णायक मत, ++मतदान आदेश.

 

call issued to party members n directions to vote, whip.

मतदान आदेश सं निर्देशानुसार मतदान, मतदान निर्देश, व्हिप, सचेतक.

 

casting vote n deciding vote, presiding officer”s vote, speaker”s vote.

निर्णायक मत सं कास्टिंग वोट, सरपंच मत, स्पीकर मत.

 

royal court n chancery, court, divan, durbar, hall, sovereign”s court, ++courtier, ++king, ++parliament.

दरबार सं इजलास, कचहरी, दीवान, नृपसभा, राजकुल, राजदरबार, राजसंसद, राजसभा, सरकार, सरकार दरबार, ++दरबारी, ++दीवानख़ाना, ++राजा, ++संसद.

 

courtier n knight, lord, peer, sovereign”s courtier, squire, ++aristocrat, ++king, ++member of parliament, ++royal companion, ++royal court.

दरबारी सं ख़वास, दरबारदार, दरबार सदस्य, राजदरबार सदस्य, राजदरबारी, सामंत, ++दरबार, ++राजा संगी, ++सांसद.

 

courtly manner n chivalrousness, chivalry, courtiership, courtliness, gallantry, knight-errantry, knightliness, noblesse oblige, ++chivalry, ++politeness.

दरबार आचार सं दरबारदारी, मनसबदारी, शिवलरी, हुज़ूरी, ++नारी सम्मान, ++शालीनता.

 

council of ministers n cabinet, ministry, ++ministry, ++party in power.

मंत्री मंडल सं काबीना, कैबिनेट, मंत्रिमंडल (सरकारी हिंदी), मिनिस्ट्री, वज़ारत, ++मंत्रालय, ++सत्तापक्ष.

ministry n bureau, minister”s department, minister”s office, the desk, ++council of ministers, ++parliament, ++secretariat.

मंत्रालय सं मंत्री कार्यालय, मिनिस्ट्री, वज़ारत, ++मंत्री मंडल, ++संसद, ++सचिवालय.

 

minister n cabinet member, mandarin, vizier, ++prime minister, ++council of ministers, ++king”s minister, ++party in power, ++political leader.

मंत्री सं अमात्य, पंत, मंत्री मंडल सदस्य, मंदरी (चीन), मिनिस्टर, वज़ीर, ++प्रधान मंत्री, ++राजनेता, ++राजा मंत्री, ++सत्तापक्ष.

 

king”s minister n minister, royal advisor.

राजा मंत्री सं अमात्य, बुद्धिसहाय, मंत्रधर, राजमंत्री.

 

prime minister n chancellor, divan, PM, premier, vizier, ++chief minister, ++head of government, ++nation, ++political leader, ++President.

प्रधान मंत्री सं दीवान, पंतप्रधान, प्रधानमंत्री (सरकारी हिंदी), प्रधानामात्य, प्रधानोत्तम, प्राइम मिनिस्टर, मंत्री प्रवर, मंत्री मंडल अध्यक्ष, महामंत्री, महामात्य, महामात्र, वज़ीर, वज़ीरे आज़म, ++मुख्य मंत्री, ++राजनेता, ++राष्ट्रपति, ++शासन अध्यक्ष.

 

chief minister n ++governor, ++prime minister, ++province/state.

मुख्य मंत्री सं चीफ़ मिनिस्टर, राज्य मुख्य मंत्री, ++प्रधान मंत्री, ++प्रांत/प्रदेश, ++राज्यपाल.

 

parliamentary adj  cameral, congressional, lawgiving, lawmaking, legislational, legislative, legislatorial, parliamentarian, senatorial, statute-making, ++legislatorial.

संसदीय वि परिषदीय, पारिषद, पारिषदिक, पार्लमैँटरी, विधायनीय, विधायिका विषयक, विधायी, ++विधायकीय.

 

having a single legislature adj  unicameral, ++having two legislature.

एकसदनीय (संसद आदि) वि एकसदनीय, ++द्विसदनीय (संसद आदि).

 

having two legislature adj  bicameral, bicameral (parliament etc), ++having a single legislature.

द्विसदनीय (संसद आदि) वि द्विकक्षीय, द्विसदनीय, ++एकसदनीय (संसद आदि).

 

ministerial adj  

मंत्रालयी वि मंत्रीय.

 

 

23नोट: हर मुख्य शब्द के बाद हिंदी अँगरेजी में व्याकरण कोटि दी गई जैसे n (noun) सं (संज्ञा), pro (pronoun) सर्व (सर्वनाम), v (verb) क्रि (क्रिया), ad (adjective) वि (विशेषण), adv (adverb) क्रिवि (क्रिया विशेषण), आदि. कुछ अन्य चिह्न इस प्रकार हैं– ++ संबद्ध शब्दकोटि, xxविपरीत शब्दकोटि.

 

अरविंद लैक्सिकन के विशाल डाटा पर आधारित

और भी शब्दकोटियोँ के लिए

आज ही http://arvindkumar.me पर लौग औन और रजिस्टर करेँ

©अरविंद कुमार

All pictures from the internet with compliments.

In the interest of spreading modern knwledge and science.

सभी चित्र इंटरनेट से साभार. आधुनिक ज्ञान विज्ञान के प्रसार और वर्धन के वास्ते


Comments